ik heb gewoon Kwam tegen een uitstekend artikel genaamd Hoe een boek te forken: de radicale transformatie van publiceren. “Forking” is een term die is ontleend aan open source-software, waarvan de licentie iedereen in staat stelt om zijn eigen aangepaste versies te maken die afwijken van het origineel en in een andere richting gaan, zoals een splitsing in een pad.
Nou, tegenwoordig zijn er open source boeken. Forking verandert ze van vaste, onveranderlijke artefacten in levende werken die groeien en zich ontwikkelen gedurende hun leven of zelfs bevallen, waarbij hun auteurschap vervaagt.
Dat deed me weer denken aan gesprekken die ik het afgelopen jaar of zo had met Alex Schroeder over wiki’s: een elektronisch medium, gedefinieerd door voortdurend herschrijven en vaag auteurschap, dat al een solide decennium in verval is. Op mijn blog, Ik betoogde dat het komt omdat mensen niet willen dat het auteurschap vervaagt, maar er zijn duidelijk uitzonderingen op de regel.
Toch lijkt het niet vaak voor te komen. Hoewel Wikipedia al twee decennia bestaat, en de Creative Commons-licenties ook, is het ongebruikelijk om een gratis cultuurboek te gebruiken en erop voort te bouwen. In feite is dit pas het tweede of derde geval waar ik tot nu toe van heb gehoord. Het komt veel vaker voor op het gebied van videogame kunst, zoals ik in een eigen boek schreef. En zelfs dat is relatief: de meeste mensen houden het gewoon bij het hergebruiken van vrije cultuur werkt onveranderd.
Waarom het uitmaakt? Want eerlijk gezegd ziet het uitgeven van boeken er tegenwoordig moe en driftig uit. Misschien lezen mensen meer, ervan uitgaande dat we kunnen vertrouwen enquêtes, maar ik weet niet zeker of ze lezen boeken. Indië heeft moeite om te verkopen; grote uitgevers melden dat ze minder eenheden verplaatsen (maar toch grotere winsten maken, ga maar eens kijken); en laat me niet eens beginnen over wat er in Roemeense boekwinkels te vinden is. Het grootste deel van mijn eigen leestijd wordt zeker online doorgebracht, van blog naar blog springen, teruggaan, meer tabbladen openen.
Als dit het web laat klinken als één reus Memex, dat is omdat het zo is. Zo wilden we altijd lezen, maar konden we alleen aantekeningen maken, pagina’s markeren of krantenknipsels verzamelen.
Boeken hoeven niet opnieuw uitgevonden te worden. Lezen echter wel – als een handeling die onlosmakelijk verbonden is met schrijven. Omdat we smachten om te creëren, maar onze creativiteit wordt te vaak verstikt.
Vijf jaar geleden betoogde ik op TeleRead dat: in eigen beheer uitgeven is de nieuwe punk. Blijkt dat ik was niet de eerste. En weet je wat punk per definitie nog meer is? Een cultuur van hergebruik en remix.
Dat zou het einde van het verhaal zijn. Laat ik in ieder geval nog wat rondscharrelen. Het is moeilijk om over boeken en vorken te praten zonder te roepen De tuin van vertakte paden. Ons verhaal gaat echter niet voor één keer over hypertekst, maar over een toekomst waarin iemand vragen of ze een bepaald boek lezen een antwoord zou kunnen uitlokken als: ‘Welke editie? Ik heb die van dit obscure kunstenaarscollectief in Hamburg gelezen zoals het er in 2026 uitzag”. In zekere zin zou het niet anders zijn dan in de Middeleeuwen, toen elk exemplaar van een boek per definitie uniek was.
Natuurlijk zijn middeleeuwse handschriften ook nooit meer veranderd als ze eenmaal voltooid zijn, terwijl digitale werken voor altijd in beweging kunnen blijven. In de praktijk worden zelfs wiki’s na een tijdje echter rustiger, hun tekst zo compleet en gepolijst als maar kan. Het originele Wiki Wiki Web werd bijvoorbeeld alleen-lezen in 2014, slechts een paar maanden voor zijn 20e verjaardag. Anderen blijven bewerkbaar en kunnen op elk moment nieuw leven worden ingeblazen als mensen dat willen. En zo niet, dan is er altijd forking als de licentie het toelaat. Moderne technologie geeft ons de keuze, en daar gaat het om.
We zijn al een tijdje verlost van de beperkingen van het verleden. Maar oude gewoonten sterven moeilijk.
Afbeelding: Bron. rheins foto gemaakt in 2012 Jin’an, Fuzhou, Fujian, China. Creative Commons 3.0-licentie.
creditSource link
